Στη Μεσοποταμία (σημερινό Ιράκ) έχουν βρεθεί τεράστιες συλλογές από πήλινες πινακίδες, με εγχάρακτα κείμενα που καταγράφουν τα πάντα, από την απλούστρη καταμέτρηση προβάτων μέχρι την πιο απόκρυφη μαντική τελετουργία. Πολλές πινακίδες αφορουν καθημερινές και διοικητικές υποθέσεις (πχ. καταγραφές προϊόντων, θρησκευτικές-μαντικές τελετουργίες κ.α.), αλλά υπάρχουν και αρκετές που χαρακτηρίζονται σαν λογοτεχνικές, αναφέρουν δηλ. ιστορίες, μύθους και θρύλους που ήταν κείμενα πολύ διαδεδομένα στην αρχαιότητα. Κείμενα παρόμοια με τα Ομηρικά έπη, αλλά πιο παλιά.

Στα μέσα του 19ου αιώνα αποκρυπτογραφήθηκε η Ακκαδική γλώσσα, η γλώσσα στην οποία ήταν γραμμένες οι περισσότερες πινακίδες. Από τότε ξεκίνησε το διάβασμα των κειμένων αυτών και οι ποικίλες μεταφράσεις τους.

Το μεγαλύτερο λογοτεχνικό κείμενο, απ' αυτά που βρέθηκαν μέχρι τώρα, είναι το «Έπος του Γκιλγκαμές», ένα επικό ποίημα χαραγμένο σε πήλινες πινακίδες με σφηνοειδή γραφή σε Ακκαδική γλώσσα. Τα περισσότερα από τα δώδεκα κεφάλαια (πινακίδες) του Έπους βρέθηκαν στη βασιλική βιβλιοθήκη του Ασσουρμπανιπάλ ¹ και στα ερείπια του ναού του θεού Ναμπού ², στη Νινευή της Ασσυρίας (σημερινό Β. Ιράκ).

Γνωρίζουμε σήμερα με βεβαιότητα ότι ο Γκιλγκαμές ήταν ιστορικό πρόσωπο και ότι στην αρχαιότητα θεωρούνταν ιστορικός χαρακτήρας και όχι μυθικός. Αυτό προκύπτει από τις επιγραφές με τους «καταλόγους των Σουμερίων βασιλέων» που βρέθηκαν σε αρχαιολογικές ανασκαφές, χρονολογημένες στην περίοδο 2500 - 2800 π.Χ.  Σύμφωνα με τις παραπάνω επιγραφές ο Γκιλγκαμές ήταν βασιλιάς της πόλης Ουρούκ (σημ.: έχει αναγνωρισθεί ως η σύγχρονη Warka στο κεντρικό Ιράκ) στη διάρκεια της πρώτης δυναστείας (γύρω στα 2600 π.Χ). Το πιο σπουδαίο επίτευγμα του ήταν το χτίσιμο των τειχών γύρω από την Ουρούκ, που αναφέρεται στο Έπος και επιβεβαιώνεται από ένα νεότερο άρχοντα της πόλης, τον Ανάμ, που κατέγραψε την δική του ανακατασκευή των τειχών τα οποία ανέφερε ως  «αρχαίο έργο του Γκιλγκαμές».

Στον «κατάλογο των Σουμερίων βασιλέων» ο Γκιλγκαμές  αναφέρεται σαν ο πέμπτος στη σειρά βασιλιάς που βασίλεψε στην Ουρούκ μετά τον μεγάλο κατακλυσμό

Οι ανασκαφές στη πόλη Warka (πρώην Ουρούκ) που έγιναν από Γερμανούς αρχαιολόγους το 1928-29 έδειξαν μια μεγαλοπρεπή αρχιτεκτονική ναών που υπήρχε και πριν οι κάτοικοι των μερών αυτών να μάθουν τη γραφή.

Από τους περίπου 3000 στίχους της ακκαδικής εκδοχής του έπους, παρουσίαζω παρακάτω τα κείμενα στις πινακίδες 9 (IX), 10 (Χ) και 11 (XI). Οι πρώτες δυο έχουν σχέση με το ταξίδι του ήρωα Γκιλγκαμές (και βασιλιά της Ουρούκ) για την αναζήτηση της αιώνιας ζωής (αθανασίας), αναζήτηση που τον οδηγεί στον ήρωα Ουτναπίστιμ που έχει επιζήσει από ένα μεγάλο κατακλυσμό, ζει με τη γυναίκα του σε ένα παραδεισένιο νησί του ωκεανού (χώρα Ντίλμουν την ονομάζει) και είχε ήδη αποκτήσει την αθανασία.  Η πινακίδα ΧΙ έχει σχέση με την περιγραφή του Ουτναπιστίμ για τον κατακλυσμό.
ΈΧΩ αφαιρέσει όλες τις επαναλήψεις στους διαλόγους που υπάρχουν αποκλειστικά στις πινακίδες.

[1]  Σχετικά με τη βιβλιοθήκη του Ασσουρμπανιπάλ

[2] Κορυφαίος Σημιτικός θεός της γραφής και της σοφίας που λατρευόταν σε Ασσύριους και Βαβυλώνιους. Στην Βίβλο αναφέρεται ως Νεβώ